Na publicatie laatst gewijzigd op 1 juni 2021 om 21:55
In de 2½ maand dat onze baby nu oud is, zijn we spaarzaam geweest met het aantal foto’s dat we op internet hebben gezet. En niet zonder reden.
Het mag geen geheim zijn dat de tijden veranderd zijn. Waar onze ouders iedere kans nog benutte om hun kroost vol trots te tonen aan de visite met talloze fotoalbums, tonen we nu via social media onze trots aan de wijde wereld. Als je je profiel hebt afgeschermd is die verspreiding nog beperkt, maar anders kan letterlijk iedereen met toegang tot internet die foto’s zien. En gebruiken. Sterker nog, wie een foto deelt via Facebook, heeft niet meer het alleenrecht op die foto. Facebook mag namelijk letterlijk met die foto doen wat ze willen, de zogenaamde kleine lettertjes.
For content that is covered by intellectual property rights, like photos and videos ( IP content ) (IP of Intellectual Property: Intellectueel eigendom, waar het auteursrecht ook onder valt.), you specifically give us the following permission, subject to your privacy and application settings: you grant us a non-exclusive, transferable, sub-licensable, royalty-free, worldwide license to use any IP content that you post on or in connection with Facebook (IP License).
Facebook heeft dus automatisch een licentie op jouw foto’s. Facebook hoeft voor die licentie niets te betalen (royalty-free) en mag deze licentie ook weer aan anderen doorgeven (transferable, sub-licensable). De termijn van zo’n licentie is niet oneindig: hij houdt op wanneer je een foto weer verwijdert. Daar zit wel een haakje aan, want als je de foto hebt gedeeld met anderen, en zij hebben de foto niet verwijderd, dan blijft de licentie bestaan. Een foto op Facebook is dus nog steeds van jou – het auteursrecht ligt bij jou – maar Facebook mag ermee doen wat het wil. En ik kan me zo voorstellen dat het bij een Twitter, Instagram of Pinterest niet anders is.
Ik ben niet achterlijk, ik weet donders goed dat, wanneer Facebook niets geks met mijn geplaatste foto’s doet, iets of iemand anders het wel doet. Er zijn complete websites die letterlijk het internet ‘archiveren’. Met andere woorden, je kunt een URL ingeven en zien hoe die pagina er in bijvoorbeeld 2007 uit zag, inclusief foto’s. Zelfs als de URL in kwestie al jaren niet meer bestaat. Alles wat je op internet zet word op die manier, letterlijk, vereeuwigd.
Dit is dan ook niet mijn probleem met babyfoto’s op internet en zeker niet de reden dat we ze niet plaatsen.
Er zijn talloze studies en onderzoeken waaruit blijkt dat lang niet elk kind dat gaat puberen en beseft dat zijn of haar ouders vanaf de babytijd foto’s van vrijwel elke scheet en gebeurtenis online hebben gepompt, daar blij mee is. Als we een groepsfoto maken en online willen zetten, is het wel zo netjes om te vragen of de andere mensen op de foto het daar mee eens zijn. Privacy staat zo hoog in het vaandel dat je voor elke publicatie uitdrukkelijke, bijna schriftelijk-in-drievoud, toestemming nodig hebt. Heb ik, omdat ik de ouder van mijn zoon ben, het gezag om zijn toestemming aan mijzelf te geven? De eerste rechtszaken van 18-jarigen tegen hun ouders omwille van foto’s op social media zijn al voorgekomen in Europa. Moderne tijden, moderne problemen.
Ik ben niet bang dat mijn zoon er een probleem mee heeft als ik af en toe een foto plaats als hij iets bijzonders doet. Ik ben ook zeker niet van plan om elke mijlpaal online te zetten, begeleid met 5 foto’s die als bewijsmateriaal dienen. Ook ik heb af en toe een lamme vinger van het swipen als ik voor het eerst in tijden weer eens een Social Media app open en me langs de tientallen foto’s per dag moet worstelen van een trotse ouder. Zeker de Stories lijken een dumpplaats geworden voor trotse ouders die hun kind willen showcasen. En dat is helemaal prima en ieders goed recht, en ik zal daar zeker niemand op aanspreken of voor veroordelen. Ik ben zelf ouder nu, ik snap die trots. Ik heb zelf ook een ruime collectie aan foto’s verzameld van mijn kleine eigenwijze mannetje in die 2½ maand dat onze baby nu oud is. Ik deel alleen niet die drang om dat te delen met iedereen die toegang heeft tot mijn Social Media accounts.
Ik ben sterk van mening dat mijn kind daar zelf over moet kunnen beslissen als hij oud genoeg is om daar een mening over te hebben. Tot die tijd mag ik wellicht die beslissing wel nemen voor hem, vast wel. Dit is dan ook niet de reden dat ik niet zo deel-graag ben.
Waar mijn probleem misschien meer ligt is bij het fenomeen dat Digital Kidnapping heet. Iedere foto waar een Google bij kan, kan gebruikt en misbruikt worden door een ander. Als je een dochtertje hebt die lekker in een zwembadje in de tuin zit in een knalgeel badpakje en die foto op internet verschijnt, denk je er misschien niet aan dat een lid van Stichting Martijn die foto vind met de zoekterm ‘Peuter in geel badpak’ en daar zijn lusten en frustraties op botviert, of deelt met anderen en een soort group event maken van jou onschuldige meisje in de tuin.
Daarnaast is er, en ik wou echt serieus dat ik dit verzon en aan de andere kant niet omdat het echt ziekelijk is, een heuse markt voor roleplaying met de foto’s van een ander. Mannen en vrouwen die een stelletje spelen op Instagram (link naar een Google zoekopdracht), zelfs al kennen de twee elkaar niet, met foto’s van jou kind als die van hun. Voor dit soort mensen is het een nieuwe vorm van een fetisj, eentje waar je makkelijk aan je trekken komt met het internet van vandaag de dag. En misschien relatief onschuldig en kan het niet veel kwaad, het is immers maar een ‘spelletje’. Zeker als je er als rechtmatige en werkelijke ouder nooit achter komt.
Maar het kan duisterder, helaas.
Het mag geen geheim zijn dat ik op jonge leeftijd mijn zusje Chantal ben verloren. Mijn vader heeft in de tijd daaraan voorafgaand ook foto’s van haar gemaakt, in het ziekenhuis. Aan de foto’s is duidelijk te zien dat het foto’s zijn van een kind in het ziekenhuis. Ook heeft hij een dagboek over haar laatste dagen bijgehouden. Deze foto’s en dagboek hebben samen met gedichten, haar en zijn verhaal, online gestaan. Tot hij erop gewezen werd dat diezelfde foto’s door een vrouw werden gebruikt als bewijs bij een verzonnen zielig verhaal. Ik geloof dat er zelfs geld mee gemoeid ging omdat haar zieke kind behandeld moest worden. Geld verdiend over de rug van een voor haar wildvreemd en nota bene overleden kind.
Er is niet specifiek 1 reden waarom we spaarzaam zijn met foto’s van onze kleine spruit. Misschien zijn het wel alle dingen hierboven bij elkaar waardoor we van mening zijn dat we hem hier tegen moeten beschermen. Je bent als ouder immers toch met de taak belast om je kind zoveel mogelijk te beschermen.
En misschien is de reden wel niets van hierboven en veel simpeler.
Het is niet nodig. Het hoeft niet.
